W artykule „Jak uzyskać odszkodowanie za szkodę górniczą?” opisałam zakres roszczeń odszkodowawczych przysługujących osobom pokrzywdzonym przez szkody górnicze oraz procedurę związaną z ich dochodzeniem przed Sądem. W tym wpisie zajmę się obligatoryjnym postępowaniem ugodowym, które musi być przeprowadzone w tego rodzaju sprawach.
Czym jest postępowanie ugodowe w sprawach o szkody górnicze?
Celem postępowania ugodowego jest polubowne załatwienie sporu przez same strony, nie zaś rozstrzygnięcie go przez Sąd. Z tego względu posiada ono szereg zalet, do których należą przede wszystkim:
- Znaczne skrócenie długości postępowania prowadzonego w celu uzyskania naprawienia szkody. Postępowanie ugodowe ze swej istoty przebiega znacznie szybciej, niż proces sądowy,
- Nieponoszenie przez strony kosztów związanych z wynagrodzeniem ustanowionych pełnomocników procesowych.
Charakter prawny postępowania ugodowego w sprawach o szkody górnicze?
Zgodnie z przepisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze – Sądowe dochodzenie roszczeń z tytułu szkód górniczych, jest możliwe dopiero po wyczerpaniu postępowania ugodowego.
Ma ono więc charakter obligatoryjny. Od jego przeprowadzenia zależy skuteczne wytoczenie powództwa, a więc wniesienie do Sądu pozwu w sprawach o szkody górnicze. W razie bowiem nieprzeprowadzenia przedmiotowego postępowania będzie miał zastosowanie przepis art. 199 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym – Sąd odrzuca pozew, jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna.
Opisywane rozwiązanie ma dwojaki cel. Z jednej strony chroni interesy przedsiębiorcy prowadzącego zakład górniczy. Może on bowiem, dzięki postępowaniu ugodowemu, nie kwestionując zasadności roszczenia co do jego istoty, negocjować z pokrzywdzonym wysokość odszkodowania na jego rzecz. Z drugiej, umożliwia pokrzywdzonemu uniknięcie długotrwałego procesu sądowego oraz ponoszenia jego kosztów wynikających przede wszystkim z konieczności powoływania biegłych różnych specjalności.
Musisz wiedzieć, że warunek wyczerpania postępowania ugodowego jest spełniony, jeżeli przedsiębiorca odmówił zawarcia ugody lub jeżeli od skierowania przez poszkodowanego roszczenia wobec przedsiębiorcy upłynęło 30 dni. Zasada ta nie ma zastosowania, jeżeli poszkodowany, zgłaszając żądanie zawarcia ugody, wyznaczy dłuższy termin.
Jakie są skutki prawne zawarcia ugody w sprawach o szkody górnicze?
Zaznaczyć trzeba, że przedmiotowa ugoda musi zostać zawarta w szczególnej formie, a mianowicie w postaci aktu notarialnego.
Skutki prawne zawarcia ugody w sprawach o szkody górnicze są bardzo daleko idące. Jak bowiem stanowią obowiązujące przepisy prawa – stanowi ona tytuł egzekucyjny w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Oznacza to, że ugoda tego rodzaju umożliwia wszczęcie procedury zmierzającej do bezpośredniego wyegzekwowania roszczenia.
Tytuł wykonawczy, w tym przypadku przedmiotowa ugoda, po zaopatrzeniu go przez Sąd na wniosek wierzyciela w klauzulę wykonalności, staje się tytułem wykonawczym. A ten z kolei może zostać skierowany wprost do komornika w celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego.
Jaki jest przebieg postępowania ugodowego w sprawach o szkody górnicze?
Warunkiem wszczęcia postępowania ugodowego w sprawach o szkody górnicze jest złożenie odpowiedniego wniosku przez poszkodowanego. Powinien on mieć postać pisemną i zawierać dokładne dane poszkodowanego, wskazanie miejsca w którym nastąpiła szkoda górnicza oraz bardzo szczegółowy jej opis.
Ponadto we wniosku należy potwierdzić posiadanie tytułu prawnego do nieruchomości, wskazać moment dowiedzenia się o szkodzie oraz załączyć konieczne dokumenty, które potwierdzają stanowisko poszkodowanego.
Szkoda powinna zostać zgłoszona bezpośrednio do zakładu górniczego, który ponosi za nią odpowiedzialność. W przypadku spółki górniczej, na którą składa się kilka oddziałów lub zakładów górniczych, zgłoszenie należy złożyć w zakładzie właściwym miejscowo ze względu na miejsce wystąpienia szkody.
Kopalnia do której wystosowaliśmy wniosek bada go pod kątem formalnym i merytorycznym. W celu stwierdzenia zasadności zgłoszenia może ona przeprowadzić oględziny nieruchomości na której wystąpiły szkody.
Kopalnia ma oczywiście prawo odmówić zaaprobowania wniosku złożonego przez poszkodowanego. Na ogół zakłady górnicze powołują się na:
- brak związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy szkodą a ruchem kopalni. Najczęstszym uzasadnieniem takiej postawy jest wskazanie na położenie nieruchomości poza terenem objętym negatywnymi oddziaływaniami kopali oraz fakt braku drgań terenu, które mogłyby spowodować szkodę,
- upływa terminu przedawnienia roszczenia o naprawę szkód górniczych,
- fakt przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody poprzez dopuszczenie się zaniedbań w eksploatacji budynku,
- okoliczność, iż szkody wynikły z wad konstrukcyjnych budynku dotkniętego szkodą górniczą.
Co istotne, zgodnie z ustawą Prawo geologiczne i górnicze – zakład górniczy ma 30 dni na przedstawienia poszkodowanemu propozycji ugodowej.
Z negocjacji prowadzonych przez strony sporządza się pisemny protokół. Następnie, jeśli ich stanowiska stron są zgodne następuje zawarcie ugody, która jest podstawą do naprawienia szkody górniczej. Zaznaczyć należy, że w przypadku, gdy polega to na przywróceniu stanu poprzedniego, naprawa może być wykonana zarówno przez poszkodowanego, jak i przez zakład górniczy. Zależy to ustaleń stron i treści ugody.
Podkreślić trzeba, że polubowne zakończenie sprawy i zawarcie ugody wyłącza konieczność przeprowadzania w niej postępowania sądowego, nie wyłącza jednak możliwości wniesienia powództwa w przypadku powstania dalszych szkód górniczych w przyszłości.
Z kolei brak rozstrzygnięcia sporu na drodze postępowania ugodowego skutkuje możliwością skierowania powództwa do właściwego Sądu powszechnego.
Co, jeśli kopalnia nie wykonuje ugody?
Jeśli kopalnia nie wykonuje ugody, to w celu wyegzekwowania odpowiedniej sumy pieniężnej, poszkodowany może wystąpić do właściwego Sądu o nadanie jej klauzuli wykonalności. Tak uzyskany tytuł egzekucyjny może zostać skierowany do komornika w celu wyegzekwowania należności. Poszkodowany może też zdecydować się na wykonanie zastępcze, polegające na wykonaniu czynności na koszt dłużnika.
Obowiązujące przepisy prawa stanowią także, że jeżeli przedsiębiorca uchyla się od wykonania ugody lub wyroku nakazującego naprawę szkód wyrządzonych ruchem zakładu górniczego, koszt wykonania zastępczego może zostać pokryty z ustanowionego przez niego zabezpieczenia roszczeń mogących powstać wskutek wykonywania przez niego działalności górniczej. Na ogół ma ono formę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy, gwarancji bankowej albo poręczenia bankowego.
Postępowanie zabezpieczające
Musisz także wiedzieć, że ustawa Prawo geologiczne i górnicze przewiduje jeszcze jedno, poza ugodowym, szczególne postępowanie w sprawach o szkody górnicze. Jest to postępowanie zabezpieczające, mające na celu ochronę interesów poszkodowanego.
Zgodnie z nią – w celu natychmiastowego zapobieżenia szkodzie górniczej lub jej dalszym skutkom, Sąd może nakazać podjęcie koniecznych czynności. Jeżeli obowiązek ten obciąża poszkodowanego, Sąd może nakazać, aby podmiot, do którego jest kierowane roszczenie, niezwłocznie wypłacił odpowiednią kwotę pieniężną.
W przypadku powstania szkody w postaci zaniku wody lub utraty jej przydatności, podmiot, do którego jest kierowane roszczenie, do czasu naprawienia szkody jest obowiązany bezpłatnie dostarczać poszkodowanemu niezbędną ilość wody.
